1.sınıflar için fiziksel oyun ve etkinlik örnekleri

Eğitim programımızın amacı, çocuklarımızın fiziksel,zihinsel, sosyal ve ruhsal gelişimlerine yardımcı olarak, yeteneklerini en iyi şekilde kullanmalarına yönelik beceriler geliştirmelerini ve bu becerileri ile başardıklarından mutluluk duymalarını sağlamak için onları yönlendirmektir.

1) Bedensel/Devin Duyusal zekayı geliştirmek için;
-Dramatik Oyunlar
-Fiziksel Etkinlikler
-Hareketli Oyunlar

2) Sözel/Dilsel zekayı geliştirmek için;
-Hikaye okumak, anlatmak, dinleme, yarım kalan hikayeyi tamamlama
-Kelime oyunları
-Tekerleme, bilmece, şiir, şarkı, parmak oyunları, kukla oynatma

3) Görsel/Uzamsal zekayı geliştirmek için;
-Resim, seramik, boya, kil, hamur çalışmaları
-Lego, yap-boz, labirent ve akılda tutma (hafıza) oyunları
-Resimli kitapları inceleme

4) Matematiksel/Mantıksal zekayı geliştirmek için;
-Matematik ile ilgili oyunlar (Sayı ve işlemlerle ilgili masa oyunları)
-Bilgisayar Eğitimi
-Yap-boz,lego, labirent, satranç, dama vb. oyunlar
-Nesneleri sınıflandırma, sıralama, ayırt etme, eşleştirme, gruplama ve ilişki kurma
-Gözlem ve deney çalışmaları

5) Müziksel/Ritmik zekayı geliştirmek için;
-Müzik etkinlikleri (şarkı söyleme, dans, müzikli drama, ritm tutma çalışmaları)
-Doğadaki sesleri tanıma, taklit etme ve ayırt etme çalışmaları

6) Kişiler arası zekayı geliştirmek için;
-Sözlü ve sözsüz iletişim kurma, işbirliği kurma, paylaşma, kendini ifade etme, kendini başkalarının yerine koyma ve onları anlayabilme becerilerini geliştirme

7) İçsel Zekayı geliştirmek için;
-Kendi duygularını tanıma, anlamdırma, kendini yönlendirme, idare etme becerilerini geliştirme
-Kendi adına düşünebilme ve karar verme becerilerini geliştirme
-Duygularını eksiksiz, olduğu gibi ifade etme becerisini gelitirme (Anlık ve tepkisel davranmak yerine duygu ve düşüncelerini değerlendirme becerisini kullanarak ifade etmek)
-Olumlu benlik değerini geliştirme ve kendini sevme becerisini geliştirme
-İstek ve ihtiyaçlarını uygun bir yer ve zamana kadar erteleyebilme becerisini geliştirme
-Hataları ile yüzleşmekten kaçınmama becerisini geliştirme,
-Kendi başına kaldığında çalışabilme ve oyun oynayabilme alışkanlığı kazanma etkinlikleri yapılmaktadır.

 

 

 

TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

BİLGİ NOTU

 

KONUSU	DÜZENLİ FİZİKSEL AKTİVİTE SAĞLIĞIN KORUNMASI VE GELİŞTİRİLMESİNDE ÖNEMLİ ROL OYNAR.
TARİHİ	08.07.2009

 

Sağlık; bireyin bedensel, ruhsal ve sosyal anlamda tam bir iyilik halinde olması olarak tanımlanmaktadır. Sağlık kaliteli yaşamın vazgeçilmez koşulu olarak kabul edilmektedir. Teknolojik gelişmelerle günlük aktivite yoğunluğunu azaltmak her ne kadar yaşamı kolaylaştırsa da uzun vadede hareketsiz bireylerin sayısını arttırmakta ve sağlığı olumsuz etkilemektedir.

Fiziksel aktivitenin sağlık için öneminin yeterince anlaşılamaması ve giderek daha hareketsiz bir yaşam tarzının benimsenmesi, toplumda obezite, kalp-damar hastalıkları, hipertansiyon, diyabet, osteoporoz gibi kronik hastalıkların görülme sıklığını arttıran önemli nedenlerden biri olmuştur.

 Çocukluk çağından itibaren düzenli aktivite alışkanlığı kazandırmak, egzersizi günlük yaşamın vazgeçilmez bir parçası haline getirmek ve en azından her birey için günlük bedensel aktivite miktarını arttırmak bireysel sağlığımızın korunması ve ileride karşılaşılacak sağlık tehditlerinin azaltılması konusunda oldukça büyük öneme sahiptir.

 Fiziksel aktivite; günlük yaşam içerisinde kas ve eklemlerimizi kullanarak enerji tüketimi ile gerçekleşen, kalp ve solunum hızını arttıran ve farklı şiddetlerde yorgunlukla sonuçlanan aktiviteler olarak tanımlanır. Yürümek, koşmak, sıçramak, yüzmek, bisiklete binmek, çömelmek-kalkmak, kol ve bacak hareketleri, baş ve gövde hareketleri gibi temel vücut hareketlerinin tümünü ya da bir kısmını içeren çeşitli spor dalları, egzersiz, oyun, ve gün içerisindeki aktiviteler fiziksel aktivite olarak kabul edilebilir.

 

 Fiziksel aktivitenin sağlığımız üzerine olumlu etkileri :

1. Bedensel Sağlık Üzerine Etkileri :

1. Kas-İskelet Sistemi Üzerine Etkileri :

• Kas kuvvetinin ve kas tonusunun  korunması ve arttırılması,
• Kas ve eklemlerin esnekliğinin korunması ve arttırılması,
• Hareket alışkanlığının ve fiziksel aktivite toleransının artması (kondüsyon ve dayanıklılık), reflekslerin ve reaksiyon zamanının gelişmesi,
• Vücut düzgünlüğünün ve postürün korunması,
• Vücut farkındalığının geliştirilmesi,
• Denge ve düzeltme reaksiyonlarının gelişmesi,
• Yorgunluğun azaltılması,
• Kas kasılması ve aktivitenin etkisiyle kemik mineral yoğunluğunun korunması ve osteoporozun önlenmesi,
• Kas dokusunca kullanılan enerji ve oksijen miktarının artması,
• Olası yaralanma, sakatlık ve kazalara karşı bedensel korunma geliştirmesi

 

2. Diğer Vücut Sistemleri Üzerine Etkileri :

• Kalbin dakikadaki atım sayısı azalır,
• Kalbin boşluklarında genişleme meydana gelir ve bir atımda pompalanan kan miktarında artış olur,
• Kalbin ritmi düzenlenir,
• Damarların kan akışına olan direnci azalır ve kan basıncı düşer,
• Damar yapısının elastikiyetini arttırır,
• Yüksek kan kolesterol ve trigliserit düzeyini etkileyerek damar hastalıkları riskini azaltır,
• Kalbi güçlendirerek kalbe olan kan akışını arttırır ve kalp krizi geçirme riskini azaltır, ayrıca geçirilmiş kalp krizleriyle başa çıkma oranını arttırır,
• Akciğerlerin havalanması artar, solunum kapasitesinde artış meydana gelir,
• Düzenli aktivite yapan bireyler sigara bağımlılığından kurtulma konusunda inaktif bireylerden daha başarılıdırlar,
• Şeker hastalığının ve kan şekerinin kontrolüne yardımcı olur,
• Vücudun su, tuz, mineral kullanımının dengelenmesine yardımcı olur,
• Metabolizmayı hızlandırır ve kilo alımını önler,
• Kadınlarda menopoza girme başlangıç yaşını geciktirir, menopozun olumsuz etkilerinin hafifletilmesinde yardımcıdır,
• Damar yapısına etkileri nedeniyle beyine olan kan akışının artışına bağlı olarak erken demans (bunama) ve unutkanlık gelişim riskini azaltır,
• Beyin damar hastalıkları gelişim riskini azaltır.

 

2. Ruhsal ve Sosyal Sağlık Üzerine Etkileri :

• Egzersiz zamanları bireyin kendine ayırdığı zaman dilimleridir ve yaşama karşı toleransı arttırır,
• Kendini iyi hissetme ve mutluluk oluşturur,
• Vücut ağırlığının korunması konusundaki etkileri nedeniyle bireylerin toplum içindeki konumu açısından etkilidir,
• Sağlıklı kas, kemik ve eklem yapısı üzerine olumlu etkileri nedeniyle vücut düzgünlüğü ve farkındalığını geliştirerek bedeni ile barışık, özgüvenli birey sayısı artar,
• Bireyler arası iletişim becerilerini geliştirir,
• Olumlu düşünebilme ve stresle başa çıkabilme yeteneğini geliştirir,
• Her yaştan bireyler için sosyal uyum ve kabul görme oranını arttırır.

 

BİR BİREYİN GELECEKTEKİ YAŞANTISI İÇİN YAPACAĞI EN İYİ YATIRIM DÜZENLİ FİZİKSEL AKTİVİTE ALIŞKANLIĞIDIR.

 

Fiziksel aktivitenin, yukarıda belirtilen etkileri gösterebilmesi için

•      Düzenli olarak yapılması,

• Devamlılık,
• Uygun yoğunluk seçimi,
• Günlük süre,
• İlerleyici program gereklidir.

 

Fiziksel aktivitenin yetişkinlik ve yaşlılık dönemlerinde olumlu etkilerinin görülebilmesi için özellikle çocukluk ya da ergenlik döneminde düzenli fiziksel aktivite yapma alışkanlığı kazanılmalıdır. Bunun için çocuklar yaşlarına uygun spora veya egzersize yönlendirilmeli, bilgisayar veya TV karşısında uzun süre kalmaları önlenmelidir.

Haftada 3-4 kez yapılan, 30-60 dakikalık orta şiddette fiziksel aktivite bile genellikle sağlığımız üzerinde olumlu etkileri açığa çıkarmaya yeterlidir.

 

 

Değerli meslektaşlarım;
Aşağıdaki tabloda Beden Eğitimi öğretmeni olarak okutabileceğimiz dersler belirlenmiş
Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği bölümlerinden mezun olanların maaş karşılığı okutabileceği dersler;
(Değişik :05/07/2012 tarih ve97 sayılı TTKK)

 Beden Eğitimi
 Trafik ve İlk Yardım
 Sağlık Bilgisi
 Spor Etkinlikleri (6, 7 ve 8. sınıflar için)
 Halk Oyunları
 Güzel Sanatlar ve Spor Liselerinin Spor Alanı ile
ilgili Dersleri
 Beden Eğitimi ve Sporla İlgili Diğer Dersler
 Beden Eğitimi ve Spor
 Spor ve Fiziki Etkinlikler
Fakat yazılı basında ve birçok yetkilinin söylemlerinde, İlkokulda (1-4. Sınıflar) Oyun ve Fiziki etkinlikler dersinin Sınıf öğretmenleri tarafından işleneceği dile getirildi. Beden eğitimcilerin hazırladığı ve birçok olumlu uygulamanın olduğunu düşündüğüm yeni öğretim programının, sınıf öğretmenlerince işlenecek olmasını anlayamıyorum. Programın temel yaklaşımında da belirtildiği gibi beceriyi öğrenmek farklı, beceri ile öğrenmek farklı olgulardır. Elbette değerli sınıf öğretmeni meslektaşlarım psikomotor alanda aldıkları eğitimle beceri ile öğrenme alnında iyi bir performans sergileyebilirler. Fakat beceriyi öğrenme özellikle fizyoloji, biyomekanik ve hareket eğitimi konularında donanımlı bir eğitimci tarafından verilmelidir. Örneğin 1-3. sınıflarda atma becerisinin öğreniminde öğrencinin karşısına hedef olarak sayıları koyarsınız ya da renkleri veya meslekleri öğrenci bu kavramları öğrenir bu atma becerisi ile öğrenmedir. Fakat atma becerisini öğretmek farklı bir şeydir içerisinde birçok kritik element içeren bir beceridir atma. Bunun gibi birçok temel beceri ileride öğrencilerimize öğreteceğimiz özelleşmiş hareket becerileri ve branşlara yönelecekleri sportif becerilerin temelidir. Bu temel beceriler tüm kritik elementleri ile ancak hareketin mekaniğini bilen ve bu mekaniği öğrencisine öğretebilecek, çeşitli ölçme yöntemleri ile değerlendirerek, öğretim basamaklarını yeniden düzenleyebilecek bir Beden Eğitimi Öğretmeni tarafından öğretilmelidir. Ayrıca birçok meslektaşımın disiplinler arası işbirliği ile Beden Eğitiminin beceri ile öğrenme alanında da çok değerli çalışmalar yaptığını biliyorum.
Temel hareket becerileri üzerine şekillendireceğiniz olimpizm ruhu yıllardır özlemini kurduğumuz dünya ve olimpiyat şampiyonalarında alınacak madalyalara giden yolda ilk adımdır.
Ayrıca Beden Eğitimi öğretmenlerimizin İlköğretimde öğreteceği sportif beceriler, neden spor, sorusuna cevap bulabilecekleri yolda yürürken;
Öğrencilerimizin katıldıkları tüm etkinliklerde daha sosyal, özgüveni daha yüksek performans sergilemelerine yardımcı olacak bir basamaktır.
Temel Hareket becerileri 1-4 sınıflarda Beden Eğitimi Öğretmeni tarafından öğretilmelidir.
Gündemde olduğu için değinmeden geçemeyeceğim;
Sağlık Bakanlığımız obeziteye bağlı sağlık sorunlarının bütçedeki yükünü azaltabilmek için Pedometre (Adım Sayar) dağıtacakmış. Pedometrelerden keşke okullara da dağıtsalar Spor-Sağlık ilişkisi en iyi Beden Eğitimi derslerinde öğretilir. Pedometre egzersiz programının oluşturulması ve sonuçlarının değerlendirilmesinin Beden Eğitimi Öğretmenine daha çok yakışacağı düşüncesindeyim.

 

 

5 SAAT OYUN ETKİNLİK OLACAK

5 SAAT OYUN ETKİNLİK OLACAK

Bu yıl okula başlayacak minik öğrencilerin velilerinin en büyük endişesi oyun yaşındaki çocuklaının okula adapte süresi. Bu kara düşünceleri aydınlatacak bi haber bu .Yeni sistemle birlikte ders süresi de hafifliyor çanta da. Öğrenciler sevinecek geç saate kalmayacak ve derste sıklmayacaklar. Öğretmenler sevinecek 25 dakika sonra dikkati dağılan öğrenciyi 15 dakika daha dikkatini dağıtma ders yapmak zorunda kalmayacak.,
5 SAAT OYUN-ETKİNLİK

Çizelgeyle, birinci sınıftan itibaren haftada 5 saat, 'Oyun ve Fiziki Etkinlikler' dersi konuldu. Türkçe haftada 11 saatten 10'a, Matematik 4'ten 5'e yükseltildi. 'Görsel Sanatlar' ile 'Müzik dersleri' ikişerden birer saate indi. Seçmeli 'Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi' dersinin adı 'İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi' oldu ve 4. sınıfta 2 saat zorunlu. Seçmeli dersler 6 yerine 5'te başlıyor, haftalık saati artıyor. 10 olan seçmeli ders sayısı, 6 ana başlıkta 21'e yükseldi. Kürtçe'nin de öğretileceği 'Yerel Diller ve Lehçeler'in yanı sıra 'Düşünme Eğitimi', 'Hukuk ve Adalet', 'Drama', 'Zeka Oyunları', 'Yazarlık ve Yazma Becerileri', 'Çevre ve Bilim', 'Bilişim Teknolojileri' gibi seçmeli dersler bulunuyor. 1. sınıflara 4 saat, 2-3'lere de 2'şer saat serbest etkinlik dersi var.
674 saat eksik eğitim veriliyordu.
30 olan haftalık ders saati 36'ya mı çıkarıldı?' sorusu kafaları karıştırırkenMilli Eğitim Bakanından Açıklama Geldi özellikle ilkokulda haftada yaklaşık 9 saat serbest zaman ve fiziksel etkinliklerin olduğunu söyledi. Dinçer, iki şeye dikkati çekmek istediğini belirterek şöyle devam etti: ''Artık 720 saatle başlayan ve 720 saatle 8 yıl boyunca devam eden bir eğitimimiz olmayacak. Birinci sınıfta çok daha az dersimiz var. Eğitim yılı uzadıkça ders sayısının da arttığı bir programa sahibiz. İkincisi de birinci sınıfta hem programımız hafiflemiş vaziyette hem de müfredatımız .Her gün çocuklarımız için aşağı yukarı 2 saat oyun ve fiziksel etkinlikler olmak üzere iki farklı uygulamamız da olacak. Çocuklarımız için ilkokulda daha rahatlamış ama ortaokul ve lisede giderek ağırlaşan bir programımız olacak.' AB, Kuzey Amerika ve OECD ülkeleri başta, eğitimde başarılı ülkeleri incelediklerini anlatan Dinçer, ''8 yıllık sürede 674 saat eksik ders veriyoruz. Ders saatlerimizi artırmak zorundaydık ki küresel düzeyde çocuklarımızın ihtiyaç duyduğu eğitimi verebilelim'' dedi.

 

 

İlköğretim Beden Eğitimi Dersi Öğretim Programı

Milli Eğitim Bakanlığı İlköğretim Genel Müdürlüğü Özel İhtisas Komisyonunca hazırlanmış bulunan “İlköğretim Beden Eğitimi Dersi Öğretim Programı” 2006 öğretim döneminden itibaren ilköğretim okullarından başlamak üzere kademeli olarak uygulamaya koyulmuştur.

Yeniden yapılandırılarak düzenlenen beden eğitimi dersi öğretim programı bir önceki programdan farklı bir anlayış üzerine şekillendirilmiştir. Dolayısıyla içerik açısından da önemli farklılıklar arz etmektedir.

2006 yılı “İlköğretim Beden Eğitim Dersi Öğretim Programında” ilk algılanan beden eğitiminin bölümlendirilmiş olması ile ilgilidir. Diğer bir söylemle “beden eğitimi” öğrenme ve alt öğrenme alanlarına ayrılmıştır (MEB, 2006: 4).

Yeni baştan geliştirilerek uygulamaya koyulan ders programı kuramsal altyapı itibariyle anlaşılabilir bir beden eğitimi yapılandırmasıdır. Yapılandırmacı yaklaşımla hazırlandığı ifade edilen bilişsel ağırlıklı öğrenme ve öğretme yaklaşımlarının etkilerinin görüldüğü öğretim programının öğrenciler üzerindeki etkileri “öğrencilerin yaşamlarında kullanabilecekleri temel, özellikle spora özgü hareket becerileri ile fiziksel etkinliklere özgü bilgileri duygusal ve toplumsal özellikleri kazanmaları ve sağlığı geliştirici fiziksel etkinliklere yaşam boyu etkin katılım sağlamaları” şeklinde ifade edilmiş ve bu ifade aynı zamanda programın vizyonu olarak belirtilmiştir.

Programın yapısına ilişkin olarak çizilen çerçeve ise, yapılandırmacı yaklaşımın gereği, kazandırılması düşünülen özelliklere ilişkindir. Bu anlamda beden eğitimine ilişkin yapılandırma, önceki bilgi ve becerileri harekete geçirmeyi, yeni bilgi ve beceriler kazanmayı, yeni bilgi ve becerileri anlamlı olarak öğrenebilmeyi ve bilgi ve becerileri hayata ilişkin kullanabilmeyi gerektirmektedir.

Beden eğitimi dersi öğretim programında öğrencilerin öğretim yılı sonlarında ve ilköğretim dönemi sonunda kazanacakları ve hayat boyu kullanacakları temel beceriler belirtilmiş ve bu beceriler daha çok etkinlikler sonucu elde edilen bilişsel, sosyal, duyuşsal alanla ilgili kazanımlar şeklinde belirtilmiştir.

Programın temel öğeleri; öğrenim standartları, kazanımlar ve öğrenme/alt öğrenme alanlarından oluşmaktadır.

•     Öğrenim standartları;

Beden eğitimine ilişkin öğrenimde “öğrencilerin beden eğitimi ile ilgili genel kabul görmüş standartlara” ulaşacakları ifade edilmiştir. Bu standartlar;

•     Çeşitli fiziksel etkinliklere katılabilmek için hareket örüntüleri ve devinişsel becerilerde yeterlik gösterir,
•     Fiziksel etkinliği öğrenirken ve yaparken hareketle ilgili kavram, ilke, kural, strateji ve taktikleri anladığını gösterir,
•     Sağlığı güçlendirici düzeyde fiziksel etkinliğe katılımı başarırı ve korur,
•     Fiziksel etkinliklere düzenli olarak katılır,
•     Fiziksel etkinlik ortamlarında sorumlu kişisel ve toplumsal davranış sergiler.
•     Kazanımlar;

Bireyin gelişim özellikleri, araştırma sonuçları, ve birey ihtiyaçları dikkate alınarak belirlenmiş beden eğitimi alan ve alt alanlarına ilişkin öğrenmeleri kapsamaktadır.

•     Öğrenme ve alt öğrenme alanları;

Hareket bilgi ve becerileri ile Etkin katılım sağlıklı yaşam alanlarıdır .

Öğretim programının genel çerçevesinden algılanması gereken ilk önemli nokta “hareket eğitimi” olgusuna vurgu yapılmış olmasıdır. Programın psikomotor gelişim boyutu ile ilgili içeriğini oluşturan öğrenme-alt öğrenme alanlarının yaş gruplarına göre düzenlenmiş olması oldukça sağlıklı bir görünüm sergilemektedir.

İlköğretim dönemi 7-14 yaş grubu çocuklarının “motor gelişim” özelliklerinin dikkate alınarak şekillendirilen hareket bilgi ve becerileri ile ilgili alt öğrenme alanları incelendiğinde,

•     Temel hareket bilgi ve becerilerinin yoğun olarak 1, 2 ve 3. sınıflar (7-9 yaş), ve 6.sınıf düzeyine değin (Temel Hareket kavramları için bkz.şekil 26),
•     Özelleşmiş hareket bilgi ve becerilerinin 4 ve 5. sınıflar (10-11 yaş) düzeylerinde,
•     Sportif hareket bilgi ve becerilerinin ise, 6, 7 ve 8. sınıflar ( 12-14 yaş)düzeylerinde planlanmış olduğu görülmektedir .

Beden eğitiminin ikinci öğrenme alanı olarak belirlenen “etkin katılım ve sağlıklı yaşam” ise;

•     Düzenli fiziksel etkinlik,
•     Atatürk ve ulusal bayramlar,
•     Spor organizasyonu ve olimpiyatlar

başlıklarından oluşan üç alt öğrenme alanından oluşmaktadır.

Söz konusu alt öğrenme alanları ise, aşağıdaki şekilde boyutlandırılmıştır;

•     Düzenli fiziksel etkinlik;
•     Fiziksel etkinliklere düzenli katılım (3-8. sınıf düzeyleri)
•     Sağlık ile ilgili fiziksel uygunluk (2-8. sınıf düzeyleri)
•     Performans ile ilgili fiziksel uygunluk (4-8. sınıf düzeyleri)
•     Fiziksel etkinlik ve beslenme (1-8. sınıf düzeyleri)
•     Kişisel güvenlik ve kazalardan korunma (1-8. sınıf düzeyleri, bkz şekil 30).
•     Atatürk ve ulusal bayramlar;

1-8. sınıf düzeylerinde ele alınan kültürel boyutu oluşturan ikinci alt öğrenme alanıdır (ilgili kazanımlar sınıf düzeyi öğretim programı kazanım ve etkinlik örneklerine bakınız).

•     Spor organizasyonu ve olimpiyatlar;

4-8. sınıf düzeylerinde ele alınan üçüncü alt öğrenme alanının içeriği yerel, ulusal ve uluslararası spor organizasyonları ile ilgili bilgi ve kavramlardan oluşmaktadır(ilgili kazanımlar sınıf düzeyi öğretim programı kazanım ve etkinlik örneklerine bakınız).

İlköğretim beden eğitim dersi öğretim programında yer alan öğrenme ve alt öğrenme alanlarına ilişkin kazanımlar incelendiğinde bunların sınıf düzeylerine göre sayısal ve oransal olarak planlanmış olduğu görülmektedir.

Özetle;

•     1-3. sınıf düzeyinde “hareket bilgi ve becerileri” ve “etkin katılım sağlıklı yaşam” öğrenme alanlarıyla ilgili olarak,
  • Temel hareket bilgi ve becerileri,
  • Düzenli fiziksel etkinlik,
  • Atatürk ve ulusal bayramlar

alt öğrenme alanlarına yönelik 1 ve 3 Sınıflarda 32, 2.sınıf düzeyinde ise 34 kazanım söz konusudur.

•     4-5. sınıf düzeyinde,
•     Özelleşmiş hareket becerileri,
•     Düzenli fiziksel etkinlikler,
•     Atatürk ve ulusal bayramlar,
•     Spor organizasyonları ve olimpiyat oyunları

alt öğrenme alanlarında 4.sınıf düzeyinde 30, 5.sınıf düzeyinde 35 kazanım mevcuttur.,

•     6-8. sınıf düzeyinde,
•     Spor bilgi ve becerileri,
•     Düzenli fiziksel etkinlikler,
•     Atatürk ve ulusal bayramlar,
•     Spor organizasyonları ve olimpiyat oyunları

alt öğrenme alanlarında, 6.sınıflarda 39, 7.sınıflarda 38 ve 8.sınıflar düzeyinde ise 37 kazanım yer almaktadır. Bu kazanım sayıları niceldir.

Nitel yani içerik olarak kazanım sayıları 1, 2 ve 3.sınıflarda çok az düzey farklılıkları içerecek şekilde toplam 32 adettir. Aynı şekilde 4 ve 5. Sınıflarda 34 adet, 6, 7 ve 8. sınıflarda ise 37 olmak üzere toplamda 103 adettir.

Kazanımların içeriği (türü) analiz edildiğinde, “hareket bilgi ve becerileri” öğrenme alanı ile ilgili “temel hareket bilgi ve becerileri” ve özelleşmiş hareket bilgi becerileri” ile ilgili kazanımların direkt psikomotor gelişim alanı ile ilgili kazanım sayısının az olduğu gözlenebilmektedir.

Örneğin 1. Sınıf düzeyinde; 25 kazanımın 6’sı, 2.sınıf düzeyinde; 27 kazanımın 7’si, 3.sınıf düzeyinde; 25 kazanımın 7’si, 4.sınıf düzeyinde; 21 kazanımın 7’si ve 5.sınıf düzeyinde de 21 kazanımın 7’si direkt psikomotor alan ile ilgilidir.

Bilineceği üzere kazanımların, etkinliklerin seçimi, etkinliklere katılım, öğrencinin kişisel özellikleri ve öğretim yaklaşımları ile ilgili olarak artıp azalabileceğini belirtmekte yarar vardır.

Öğretim programının uygulama yönergesinde ifadesini bulan “etkinliklerin planlanmasında basitten karmaşığa, soyuttan somuta” yönergesine dikkat çekilmesinde yarar vardır. Bu taksonomik bir yönerge ifadesi olup tam öğrenme yaklaşımını çağrıştırmaktadır.

Bunu yanı sıra 1-5. sınıf düzeylerinde kazanımların gerçekleştirilmesinde eğitsel oyunlar, dans ve cimnastiğin temel araç olmasına ilişkin yönerge oldukça anlamlıdır.

Ayrıca ders uygulamalarında dikkat çekme, güdüleme, gözden geçirme, ön öğrenmeleri yoklama, işlenecek konudan haberdar etme ve derse geçiş etkinliklerine yer verilmesi gerektiği belirtilmektedir. Bunlar tamamen öğretmen yeterliliği ile ilgili öğretim becerilerini ilgilendiren konulardır. Dolayısıyla yeni programın işlevselliği öğretmen yeterliliğine bağlı olarak azalacak ya da artabilecektir.

Her öğrenci için izleme dosyası hasırlanıp dönem başı, ortası ve sonunda değerlendirme sonuçlarının işlenmesi gerektiğine ilişkin yönergeye de dikkat çekmekte fayda vardır.

Özetle 2006 yılı ilköğretim beden eğitimi dersi öğretim programı, iki öğrenme ve bunlara bağlı altı alt öğrenme alanlarına ilişkin kazanımlara yönelik etkinliklerden oluşan bir içeriğe sahiptir.

Yapılandırmacı Yaklaşımla Geliştirilen Beden Eğitimi Dersi Öğretim Programına İlişkin Genel Bir Değerlendirme

Program değerlendirme yaklaşımları açısından bilimsel, gerçekçi, eleştirel ve kapsamlı bir değerlendirme çalışması yapılmasının zorunlu olduğu ilköğretim beden eğitimi dersi öğretim programının 6 yıllık bir süreci doldurmuş olması, gözlemlere dayalı bir değerlendirme yapmaya da imkan vermektedir.

•     Kazanımların gerçekleşemiyor olma ihtimalinin öğretmen tarafından yeterince kontrol edilemeyecek olması, programın uygulamasından sonra ortaya çıkacak muhtemel sonuçlardan birisi olabilir/olmaktadır. Çünkü kazanımlar (öğrenmeler) programın yaklaşımı gereği “sürece ilişkin” olarak düzenlenmiş bu nedenle ders süreci ya da ünite süreci kazanımlarından vazgeçilmiştir.
•     Öğrenmelerin ne ölçüde gerçekleşip gerçekleşmeyeceğinin önceden tahmin edilememesi, öğretimin ne ölçüde etkin olup olmadığı konusunda da belirsizlik yaratabilecektir/yaratmaktadır.
•     Öğretim programında beden eğitimi ile spor öğretimi içeriklerinin ayrıştırılmış olması uygulama yararcılığı açısından doğru bir yaklaşımdır. Ancak, seçmeli spor dersini almayacak öğrenciler ya da seçmeli spor derslerinin uygulamaya koyulmaması gerçeği öğrencileri bu tür bedensel etkinliklerden habersiz kılacaktır (2010 yılı itibari ile bakan düzeyinde bazı yetkili kişilerin söylemlerine göre, okullarda beden eğitimi dersleri yerine “spor-sanat ve kültür” etkinliklerinin ikame edileceğinden söz edilmektedir. Bunun gerçekleşmesi durumunda ya beden eğitimi dersleri öğretim programı ya da seçmeli spor dersleri öğretim programları gündemden tamamen kalkacaktır).
•     Yeni beden eğitimi dersi öğretim programında öğrencilerin elde edecekleri varsayılan kazanım sayısı ile bir önceki programdaki hedef ve hedef davranış sayısı kıyaslandığında arada bir önceki program lehine büyük bir fark söz konusudur. Yapılandırmacılık açısından bakıldığında nitelik daha önemli olsa da kazanımlardaki nicelik de göz ardı edilmemelidir (Hedef ve hedef davranışların eş karşılığı kazanım ve kazanım sayısı olmasa da, öğretim niteliği ve içeriği açısından fikir verici bir kıyaslamadır).
•     Bazı etkinliklerin öğrenme alanlarına ilişkin belirtilen kazanımları sağlayıp sağlamayacağı tartışmaya açıktır. Ancak etkinlikleri düzenleme, değiştirme serbestliği bu konuda tartışmaya gerek bırakmayacaktır.
•     Alt öğrenme alanlarına ilişkin oluşturulmuş olan bazı etkinlik örneklerinin uygulama açısından yeniden gözden geçirilmesi ve de nitel ve nicel açıdan zenginleştirilmesi bir zorunluluk olarak görünmektedir.
•     Programın doğru ve amacına uygun olarak algılanabilmesi hareket eğitimi açısından çerçevesi genel olarak belirlenmiş kazanımları elde etmeyi sağlayacak etkinlikler planlamak ciddi bir beden eğitimi öğretmen yeterliği ve sorumluluğu gerektirmektedir.
•     Ders sürecinin kontrolü ve izlenmesi, öğretimin etkinliklere dayalı kazanımlar şeklinde planlanmış olması nedeniyle zorlaşacağından öğrenmelere ilişkin geribildirim, geribesleme, pekiştirme gibi öğretim girdileri öğrenciye bırakılmış içsel kararlar olarak nitelendirilebilir. Öğretme rolünün indirgenmiş olması, üzerinde durulması gereken bir noktadır.
•     Beden Eğitimi derslerinin birincil öğretim amacı psikomotor öğrenmelerdir. Psikomotor öğrenmeler öncelikle yeni bir hareketi öğrenme ve öğrenilen yeni hareketi beceriye dönüştürme temeline dayalı öğrenmelerdir. Bunun koşulu psikomotor edinim ve bu edinimlerin amaçlı kullanımıdır. Bunun gereği ise denemeler, sınamalar, tekrar etmeler temeline dayalı etkinliklerdir. Psikomotor davranışlar bizzat gerçekleştirilmeden öğrenilemez. Programda önerilen hareket ve beden eğitimi öğretimine ilişkin yöntem ve tekniklerin çoğu ilk öğrenmeye değil, öğrenileni kullanmaya, çeşitlendirmeye, stil oluşturmaya, duruma uydurmaya yönelik yöntem ve tekniklerdir. Öğretmenlerin programda yer alan ve kullanılması istenilen söz konusu yöntem ve teknikleri ne zaman, nasıl, nerede kullanacaklarıyla ilgili sorunları vardır. Örneğin, bilişsel süreçleri devreye sokan “problem çözme yöntemi” çok yararlı olmasına rağmen, yeni bir hareketi öğrenmeyi sağlamada değil, öğrenilmiş bir hareketi farklılaştırmada, yeni koşullarda uygulamada kullanılması gereken bir yöntem olmalıdır. Aksi halde, beden eğitimi öğretmenlerinin “problem çözmeyle ayak içi pası ya da bir nesneyi atma ve tutmayı nasıl öğreteceğine” dair sorularına verilen cevaplar hep kuramsal boyutta kalacaktır. Oysa topu atıp tutma hareketi bizzat denendikten ve başarıldıktan sonra, topu değişik şekillerde ve koşullarda atıp tutmanın öğrenilmesi için problem çözme etkinlikleri kurgulanabilir. Dolayısıyla çocuk, topu daha yüksekten atma ve tutma çözümüne kendisi ulaşabilir.
•     Beden eğitimi derslerine ilişkin en yoğun şikayetlerden birisi, beden eğitimi öğretmenlerinin çocukları etkinlik yapmaları adına serbest bırakıyor olmalarıyla ilgilidir. 2006 yılı beden eğitimi ders programının etkinliklere dayalı bir içeriğe sahip olması, söz konusu suiistimali arttırabilecektir. Çünkü içinde top olan hangi oyunu oynatırsanız oynatın, öğretim programındaki tüm sınıf düzeyleri için belirlenmiş tüm psikomotor kazanımları planlamış ve uygulama boyutu ile de yerine getirmiş olursunuz. Bu formal öğretim ve programlı öğretim ile çelişir bir durumdur.
•     Ölçme ve değerlendirmede konusunda öğretim programında yer alan tekniklerin bir çoğu öğrenci merkezlilik adına önerilen uygulamalardır. Örneğin akran değerlendirme, öz değerlendirme, proje ödevleri gibi. Bu ve buna benzer ölçme değerlendirme teknikleri öğrencilerin derse katılımlarını sağlayan ve öğrenme sürecini daha etkin kılmayı amaçlayan öğretim etkinliklerinden başka bir şey değildir. Ölçme ve değerlendirme, öğretimin ne ölçüde amacına uygun olup olmadığının tespitidir. Bunun için temel ölçüt, programda yer alan kazanımlara ulaşılıp ulaşılmadığının yani öğrenmelerin ne ölçüde gerçekleşip gerçekleşmediğinin saptanması gereklidir. Bu öncelikle merkezi bir iştir ve öğretmen bu işin merkezindedir. Buradan öğretmen merkezli bir eğitim anlayışı sonucu çıkarılmamalıdır. Öğrenci merkezli ölçme ve değerlendirmenin, öğrenciler tarafından yapılan ölçme değerlendirme anlamına gelmez. Ölçme ve değerlendirmenin öğrenci merkezli olması, öğrencilerin bireysel özelliklerinin dikkate alınması anlamına gelmektedir. Beden eğitimi derslerindeki ölçme ve değerlendirmedeki öğrenci merkezliliğin temel göstergesi, bireysel özellikler çerçevesinde öğrencinin aldığı mesafenin tespit edilmesidir.

Öğretim Programında Yer Alan “Doğrudan Psikomotor Alan” İle İlgili Kazanımlara İlişkin Analiz ve Ders Süreci Uygulamalarına Dönük Program Geliştirme İhtiyacı

Program değerlendirme yaklaşımlarımlarından ortama göre, erişiye göre, ürüne göre yaklaşımlar ile program ögelerine dayalı modelin bazı ilkelerine göre bakıldığında, ilköğretim beden eğitimi dersi öğretim programına ilişkin bazı değerlendirmeler yapmak mümkündür.

Öğretim programının içeriği gereği ilköğretimdeki bazı ders uygulamaları gözlemlendiğinde karşılaşılan en önemli sorunun “yapılandırma=kazanımlar elde edilmesini sağlayacak öğrenme ortamları” ile söz konusu kazanımları oluşturmanın kolay olamayacağı yönündedir.

Öğrenmeler, öğrenenin ön öğrenmelerine, yaşamışlıklarına, gelişim özelliklerine göre değişir. Nasıl ki her çocuğa aynı davranışı, aynı sürede ve aynı biçimde öğretmeye çalışmak doğru değilse, çocukların geniş bir içerik çerçevesi ile belirlenmiş kazanımlara yönelik etkinlikler yolu ile kendi düzeylerine göre öğrenmeler sağlama beklentisi doğru bir eğitim anlayışı değildir. Hele hele okul, süreç, program ve öğretmen olgularının bulunduğu formal bir eğitim yapılanmasında hiç doğru değildir. Öğrenme tesadüflere, olasılıklara ve de sadece öğrenci ilgisine bırakılacak bir süreç olamaz. Öğretimin öğrenmenin gerçekleştirilmesiyle yani kazanımların elde edilmiş olmasıyla da ilgili olduğu düşünülürse, öğrenmelerin beklenilen ölçüde gerçekleştirilmesi adına öğretim programı genel çerçevesi ve içeriği göz ardı edilmeden bazı kazanımları düzenleme ihtiyacı ortaya çıkabilir.

İlköğretim beden eğitimi dersi yukarıda da belirtildiği üzere genel çerçeve olarak iki öğrenme alanıyla ilgili altı alt öğrenme alanına ve bunlara ilişkin sınıf düzeyi kazanımlarından oluşmaktadır.

Öğretim amaçları (öğrenme ürünleri) açısından incelendiğinde sınıf düzeyi kazanımlarının psikomotor alan, bilişsel alan ve duyuşsal alan ile ilgili kazanımlardan oluşturulduğu görülmektedir.

Hareket Bilgi ve Becerileri (HBB) öğrenme alanına bağlı Temel Hareket Becerileri (THB), Özelleşmiş Hareket Becerileri (ÖHB) ve Spor Becerileri (SB) alt öğrenme alanlarının sınıf düzeyi kazanımlarının “doğrudan psikomotor” karakterde olanları aşağıdaki gibidir.

• Sınıflar:
  • Yer değiştirme hareketlerini yapar
  • Dengeleme hareketlerini yapar
  • Vücudunun farklı bölümlerini kullanarak nesneleri hareket ettirir
  • Vücudunun farklı bölümlerini kullanarak nesneleri kontrol eder
  • Yer değiştirme, dengeleme ve nesne kontrolü hareketlerini bir arada yapar
  • Basit ritmik hareketleri bireysel, eşli ve gurupla yapar.
• Sınıflar:
  • Hareket ederken vücut ve alan farkındalığı gösterir
  • Yer değiştirme hareketlerini farklı hız ve seviyelerde yapar
  • Dengeleme hareketlerini bireysel ve eşli olarak yapar
  • Vücudunun farklı bölümlerini kullanarak bireysel ve eşli olarak nesneleri kontrol eder
  • Vücudunun farklı bölümlerini kullanarak bireysel ve eşli olarak nesneleri hareket ettirir
  • Yer değiştirme, dengeleme ve nesne kontrolü gerektiren hareketleri farklı hızlarda yapar
  • Ritmik hareketleri bireysel, eşli, gurupla nesneli ve nesnesiz olarak yapar
• Sınıflar:
  • Hareket ederken vücut ve alan farkındalığını geliştirir
  • “Adım al, sek” ve “koşarak sıçrama” gibi karmaşık yer değiştirme hareketlerini yapar
  • Bireysel ve eşli olarak dengeleme hareketlerini hız ve kuvvet ayarlaması yaparak gösterir
  • Hız ve kuvvet ayarlaması yaparak nesneleri hareket ettirir
  • Hız ve kuvvet ayarlaması yaparak nesneleri kontrol eder
  • Yer değiştirme, dengeleme ve nesne kontrolü gerektiren hareketleri farklı yön, hız ve kuvvetlerde yaparak gösterir
  • Ritmik hareketleri bireysel, eşli, gurupla nesneli ve nesnesiz olarak uyumlu şekilde yapar
• Sınıflar:
  • Çeviklik, koordinasyon, denge ve esnekliğin bir arada kullanılması gerektiği durumlarda vücut yönetim becerilerini sergiler
  • Kendine özgü ritmik hareketler yapar
  • Farklı figürlerin, hareket serilerinin ardışık olarak yer aldığı ritmik hareketleri sergiler
  • Temel jimnastik hareketlerini yapar
  • Özelleşmiş hareketleri uygularken karşılaştığı sorunlara çözüm yolları üretir
  • Bireysel ve eşli mücadele becerileri sergiler
  • Bireysel, eşli ve gurupla bir nesneyi kontrollü şekilde kullanarak oyunlar oynar
• Sınıflar:
  • Çeviklik, koordinasyon, denge ve esnekliğin bir arada kullanılması gerektiği durumlarda vücut yönetim becerilerini artan bir doğrulukla sergiler
  • Kendine özgü ritmik hareketler sergiler
  • Farklı figürlerin, hareket serilerinin ardışık olarak yer aldığı ritmik hareketleri akıcı şekilde sergiler
  • Jimnastik serileri seçerek sunar
  • Özelleşmiş hareketleri uygularken karşılaştığı sorunlara çözümler üretir
  • Bireysel ve eşli mücadele becerileri sergiler
  • Bireysel, eşli ve gurupla bir nesneyi kontrollü şekilde kullanarak artan bir doğrulukla oyunlar oynar
• Sınıflar:
  • Seçili spor dallarına özgü hareketleri sergiler
  • Seçili spor dallarını yaparken ilke ve kuralları bilerek uygular
  • Temel hücum ve savunma stratejilerini gösterir
  • Seçili spora özgü fiziksel etkinliklerde ısınma ve soğuma hareketlerini yapar
  • Sportif etkinliklerde karşılaştığı etkinliklerde karşılaştığı problemlere çözüm/çözümler üretir
• Sınıflar:
  • Seçili spor dallarına özgü hareketleri artan bir doğrulukla sergiler
  • Seçili spor dallarını yaparken ilke ve kuralları bilerek uygular
  • Farklı durumlara uygun hücum ve savunma stratejileri geliştirir
  • Seçili spora özgü fiziksel etkinliklerde ısınma ve soğuma hareketlerini yapar
  • Sportif etkinliklerde karşılaştığı etkinliklerde karşılaştığı problemlere çözüm/çözümler üretir
  • Performansını Geliştirmek İçin Çaba Gösterir
• Sınıflar:
  • Seçili spor dallarına özgü hareketleri geliştirir
  • Seçili spor dallarını yaparken ilke ve kuralları bilerek uygular
  • Farklı durumlara uygun hücum ve savunma stratejileri geliştirir
  • Seçili spora özgü fiziksel etkinliklerde ısınma ve soğuma hareketlerini yapar
  • Sportif etkinliklerde karşılaştığı etkinliklerde karşılaştığı problemlere çözüm/çözümler üretir
  • Performansını Geliştirmek İçin Çaba Gösterir

Görüleceği üzere, 1 ve 3. sınıf düzeyinde THB’ ne ilişkin 25 kazanımın 7’si, 4 ve 5. sınıf düzeyinde ÖHB’ ne ilişkin 21 kazanımın 7’si ve 6 ve 8. sınıf düzeyinde SB’ne ilişkin 24 kazanımın 6’sı doğrudan psikomotor alan ile ilgilidir.

Beden eğitimi ders uygulamalarına dönük yaşanan en önemli sorun, çerçevesi çok geniş olarak ifadelendirilmiş olan söz konusu bu kazanımların planlanması ve etkinlikler içinde uygulanması boyutunda yaşanmaktadır. Çünkü öğretim programının çerçevesi çizdiği kazanımlar ders düzeyi kazanımları şeklinde değil, öğretim dönemi süreci kazanımlarıdır ve ders süreci için bir yönerge niteliği taşımamaktadır. Bu da ders planlamaları ve uygulamaları boyutunda bazı hareket becerilerine ilişkin bazı hareketlerin etkinliklerde kullanılmasını sağlayamamaktadır.

Örneğin, her ne kadar beden eğitimi dersi öğretim programı yer değiştirme hareketlerine ilişkin hareketlerin neler olduğunu bir çizelgede belirtmiş olsa da “ yer değiştirme hareketleri yapar” kazanımı, derslerde hangi yer değiştirme hareketlerinin kullanılacağına ilişkin bir yönerge niteliği taşımamaktadır. Öğretim programında yer aldığı şekliyle söz konusu kazanımın dersi planlayan ve etkinliği hazırlayan konumdaki öğretmenin “yer değiştirme hareketleri yapar” kazanımına yönelik planlama ve etkinlik uygulamasını sadece koşma ile ilgili yer değiştirme hareketinden oluşturmasına engel değildir. Ayrıca diğer yer değiştirme hareketleri olan “adım al sek, kayma, yuvarlanma ve tırmanma” hareketlerini kullanmasını sağlayacak bir yönlendirme de yoktur.

Bunun yanı sıra kazanımların ders süreci ile ilgili bir nitelik ve yönerge niteliği taşımaması, “yer değiştirme hareketlerini yapar” örneğinden hareketle, birden fazla yer değiştirme hareketini kullanmayı sağlayamaması yanında, etkinlik içinde kullanılacak seçilmiş yer değiştirme hareketi/hareketlerinin nasıl olması gerektiğini de belirtmemektedir. Yani koşu hareketinin yavaş mı, hızlı mı? olacağı belli değildir. Bunu belirleyecek olan etkinliğin karakteridir. Bu durumda öğretim programı belirleyen olmaktan çıkıp, etkinliğin belirlediği, günübirlik farklılaşan, öğretmene ve öğrenciye göre değişen informal bir eğitimi yansıtan içeriğe bürünecektir.

Aynı durum “dengeleme hareketlerini yapar” ve “vücudunun farklı bölümleri ile nesneleri hareket ettirir/kontrol eder” kazanımlarının planlanması ve uygulamalarında da yaşanabilir. “dengeleme hareketlerini yapar” kazanımı etkinliklerde tüm dengeleme hareketlerini içeren planlama ve uygulama yönerge niteliği taşımamaktadır.

Yukarıdaki saptamalara ek olarak “nesne kontrolü” ile ilgili 1, 2 ve 3. sınıf düzeyi kazanımları farklı boyutta bir planlama ve uygulamaya neden olabilir. Çünkü bir nesnenin kullanıldığı (genelde bu nesne top ise) her etkinlik nesne kullanımı ile ilgili tüm kazanımları kendiliğinden, top ile oynanan oyunların karakteristik yapısı gereği içerir durumdadır. Bu durum şu anlama da gelir; 1 ve 5. Sınıflar düzeyinde dönem boyunca top ile ilgili bir veya birkaç oyun “nesne kontrolü gerektiren hareketler” ile ilgili programda yer alan tüm kazanımlara yönelik içeriği karşılamış olmayı sağlar. Oysa öğretim programına ilişkin içeriğin bir kısmını oluşturan kazanımın birkaç top oyunu ile karşılanması olası değildir. Eğer öyle olsaydı eğitim işi oldukça kolaylaşırdı.

Aslında top ile ilgili her oyun ya da etkinlik söz konusu kazanımda belirtilen içeriğe uygun özellikleri taşımaktadır. Bu durumda öğretim programları sadece oyun ve etkinliklerden oluşan yazılı bir metin şeklinde de düzenlenebilir. Bu da etkinlik-oyun temelli, etkinlik ve oyuna bağlı kazanımlar sağlamadan yola çıkarak bir planlama anlamına gelir ki, ortaya çıkan bu pratik sonuç, öğretim programları oluşturma felsefesine ve gerekliliğine ters informal bir eğitim anlayışını yansıtır.

4. ve 5. sınıflara ilişkin ÖHB olarak nitelendirilen “vücut yönetimi, ritmik hareketler, bireysel ve eşli mücadeleler ve oyun” ile ilgili içerikleri kapsayan uygulamalar, sınıf düzeyi kazanımları ile karşılaştırıldığında yine ders süreci kazanımları oluşturma ihtiyacı pratikteki ders uygulamaları açısından bir zorunluluktur. Örneğin 4. sınıflar için “geri dönme etkinlikleri ile cimnastik denge aletinde vücut yönetim becerileri sergiler” kazanımı “çeviklik koordinasyon denge ve esnekliğin bir arada kullanılması gerektiği durumlarda vücut yönetim becerileri sergiler” kazanımına göre, bir ders süreci kazanımı için daha kullanışlı, daha net yönerge niteliği taşır. Yıl boyu öğretim ve öğrenme içeriğini yansıtan, 1987 öğretim programındaki hedef ile ilişkilendirilebilecek kazanım ifadelerinin ders süreçlerine ilişkin olarak öğretmenin bir ders sürecinde neyi nasıl yapacağına ilişkin çalışmasını gerektiren ve onu yönlendiren bir ifadeye kavuşturulması bir ihtiyaç olarak belirmektedir.

6-8. sınıflara ilişkin SB alt öğrenme alanıyla ilgili kazanımlar da ders süreçlerine yönelik “alt kazanım” ihtiyacı gösteren bir içeriğe sahiptir. Örneğin 6. sınıf için “ Seçili spor dallarına özgü hareket becerileri sergiler” kazanımı, yıl boyu elde edilmesi beklenen bir kazanımı ifade etmektedir. Söz konusu kazanım yapılandırmacı yaklaşıma da ters düşmeyecek şekilde bütüncül bir öğretim uygulamasıyla, her ders süreci ile ilgili seçili spor dalına özgü hangi hareket becerisinin sergilenmesine ilişkin alt kazanımlar şeklinde ifadelendirilebilir. Bu da öğretimin daha etkin bir şekilde gerçekleştirilebilmesi için gereklidir. Öğretim programında seçili spor dallarına özgü hareket becerilerinin neler olduğu yanında, ilke ve kuralların, hücum ve savunma stratejilerinin vb. neler olduğu belirtilmediği halde kazanımların bu içerikteki ifadelerden oluşması etkinlik ve uygulamaların tamamen beden eğitimi öğretmen yeterliliğine bırakılmış olduğunu göstermektedir. Buradan hareketle böylesine geniş çerçeveli kazanımların neleri içerdiğine ilişkin olarak ders süreci kazanımları düzenlenmesi ihtiyacı da daha belirgin olarak ortaya çıkmaktadır. Örneğin “Voleybol/Futbol/Hentbol/Basketbol/vb. ile ilgili pas becerilerini sergiler” alt kazanımı “davranış öğretme” anlamında değil, o günkü ders sürecini daha iyi değerlendirmeyi ve kısa süreli hedefler koyarak öğretim ve öğrenmeyi daha etkin hale getirmeyi sağlayacak bir düzenlemedir. Seçili spor dalının özelliğinin korunduğu etkinlikler içinde bazı becerilere o ders için daha fazla önem atfetmek yapılandırmacı anlayışa ters bir uygulama değildir. Örneğin “futbola özgü kontrol-pas becerileri sergiler” alt kazanımının edinilmesine yönelik bir oyun etkinliğinde kontrol-pası öne çıkaran bir oyun uygulaması, kontrol-pas becerisinin kazanılmasında daha etkili olacağı gibi oyun içinde başka becerilerin sergilenmesini engellenmemiş olması da “seçili spor dalına özgü hareket becerilerinin sergilenmesin” genel kazanımına ters düşmeyecektir.

Ders düzeyi kazanımları (Alt kazanımlar) ihtiyacı, tüm sınıf düzeylerine yönelik temel, özelleşmiş ve spor becerilerine ilişkin “doğrudan psikomotor” kazanımlara yönelik etkinlik düzenlemelerinde hissedilmektedir. Bu hissediş;

•     Tüm hareket tür ve çeşitlerinin ders etkinliklerine yansıtılması sağlamak ile ilgildir.
•     Öğretmenleri hareket eğitimi içeriğini oluşturan tüm hareketlere ilişkin etkinlik planlamaya, bulmaya/üretmeye ve uygulatmaya sevk etmek ile ilgilidir.
•     Yıl boyu sınıf düzeyi kazanımlarını ilişkin çabaları ve çalışmaları (yapılanmayı) her ders sürecinde o ders sürecine göre planlamayla ilgilidir.

Kazanımlara yönelik alt kazanım düzenleme ihtiyacı okullardaki “beden eğitimi ders uygulamaları ” gözlemlendiğinde net olarak ortaya çıkmaktadır.

İlköğretim Beden Eğitimi Dersi Öğretim Programında Alt Kazanım Oluşturmaya Yönelik Düzenleme Örnekleri

Altta söz konusu öğretim programında yer alan kazanımları ders düzeyi kazanımları şeklinde geliştirmeye yönelik birkaç örnek bulunmaktadır. Okullardaki beden eğitimi derslerinin daha kontrollü, amaçlı ve öğretim programı gereklerinin yerine getirilmesini sağlayacak böylesi bir düzenlemeye (tüm sınıf düzeyinde doğrudan psikomotor kazanımlara ilişkin) şiddetle ihtiyaç vardır.

Örnek;

1.SINIFLAR

Öğrenme Alanı: A) Hareket Bilgi ve Becerileri

Alt Öğrenme Alanı: A.1. Temel Hareket Bilgi ve Becerileri

A.1.3. Yer Değiştirme Hareketlerini Yapar

A.1.3.1. Farklı Hızlarda Yürüyerek Yer Değiştirme Hareketlerini Yapar

A.1.3.2. Farklı Hızlarda Koşarak Yer Değiştirme Hareketlerini Yapar

A.1.3.2. Farklı Mesafe, Hızlarda ve Şekillerde Atlayarak Yer Değiştirme Hareketlerini Yapar

A.1.3.3. Farklı Şekillerde ve Hızlarda Sıçrayarak Yer Değiştirme Hareketlerini Yapar

A.1.3.4. Farklı Şekillerde ve Hızlarda Sıçramalı Atlayışlar Yaparak Yer Değiştirme Hareketlerini Yapar

A.1.3.5. Farklı Hızlarda ve Mesafelerde Galop İle Yer Değiştirme Hareketlerini Yapar

A.1.3.6. Farklı Yüksekliklerde ve Hızlarda Tırmanarak Yer Değiştirme Hareketlerini Yapar

A.1.3.7. Farklı Şekillerde, Hızlarda ve Yönlerde Yuvarlanarak Yer Değiştirme Hareketlerini Yapar

A.1.3.8. Farklı Şekillerde ve Hızlarda Kayarak Yer Değiştirme Hareketlerini Yapar

A.1.4. Dengeleme Hareketleri Yapar

A.1.4.1. Farklı Şekillerde Eğilerek- Esneterek-Gererek Dengeleme Hareketleri Yapar

A.1.4.2. Farklı Şekillerde Düşüp Kalkarak ve Dönerek Dengeleme Hareketleri Yapar

A.1.4.3. Farklı Şekillerde Salınarak ve Ağırlık Aktararak Dengeleme Hareketleri Yapar

A.1.4.4. Farklı Şekillerde Başlayıp Durarak ve Atlayıp Konarak Dengeleme Hareketleri Yapar

A.1.4.5. Farklı Şekillerde Eğilerek Dengeleme Hareketleri Yapar

A.1.4.6. Farklı Şekillerde İtme ve Çekme İle İlgili Dengeleme Hareketleri Yapar

A.1.5/6. Vücudun Farklı Bölümlerini Kullanarak Nesneleri Hareket Ettirir/Kontrol Eder

A.1.5/6.1. Farklı Şekillerde, Mesafe ve Hızlarda Atma, Tutma ve Yakalama İlgili Nesneleri Hareket Ettirir/Kontrol Eder

A.1.5/6.2. Farklı Şekillerde, Mesafe ve Hızlarda Tekmeleme ve Vuruş İle İlgili Nesneleri Hareket Ettirir/Kontrol Eder

A.1.5/6.3. Farklı Şekillerde, Mesafe ve Hızlarda Yuvarlama ve Durdurma İle İlgili Nesneleri Hareket Ettirir/Kontrol Eder

A.1.5/6.4. Farklı Şekillerde ve Hızlarda Raketle Vurma İle İlgili Nesneleri Hareket Ettirir/Kontrol Eder

A.1.5/6.5. Farklı Şekillerde Vole İle Nesneleri Hareket Ettirir.

A.1.5/6.6. Başını Kullanarak Nesneleri Hareket Ettirir/Durdurur

A.1.5/6.7. Gövdesini Kullanarak Nesneleri Hareket Ettirir/Durdurur

4.SINIFLAR

Öğrenme Alanı: A) Hareket Bilgi ve Becerileri

Alt Öğrenme Alanı: A.1. Özelleşmiş Hareket Bilgi ve Becerileri

A.1.1. Çeviklik, koordinasyon, denge ve esnekliğin bir arada kullanılması gerektiği durumlarda vücut yönetim becerilerini sergiler

A.1.1.1. Çeşitli Hız ve Biçimlerde Geri Dönme Etkinlikleri ile İlgili Vücut Yönetim Becerileri Sergiler

A.1.1.2. Çeşitli Araçlarda (Denge Aleti, Cimnastik Kasası, Parmaklık, Minder vb.) Vücut Yönetim Becerileri Sergiler

A.1.1.3. Çeşitli Araçlar İle (İp, Top, Cimnastik Sopası vb.) Vücut Yönetim Becerileri Sergiler

A.1.1.4. Çeşitli Merdiven Etkinlikleri ve Nesnelerin Üzerinden Atlama ile İlgili Vücut Yönetim Becerileri Sergiler

7.SINIFLAR

Öğrenme Alanı: A) Hareket Bilgi ve Becerileri

Alt Öğrenme Alanı: A.1. Spor Bilgi ve Becerileri

A.1.1. Seçili Spor Dallarına Özgü(Basketbol) Hareketleri Artan Bir Doğrulukla Sergiler

A.1.1.1. Basketbola Özgü Pas Çeşitlerini Artan Bir Doğrulukla Sergiler

A.1.1.2. Basketbola Özgü Top Sürmeyi Farklı Hız ve Çeşitlerde Artan Bir Doğrulukla Sergiler

A.1.1.3. Basketbola Özgü Şutları Faklı Şekillerde ve Mesafelerde Artan Bir Doğrulukla Sergiler

A.1.1. Seçili Spor Dallarına Özgü (Artistik Cimnastik)Hareketleri Artan Bir Doğrulukla Sergiler

A.1.1.1. Yer Aleti İle İlgili Temel Artistik Cimnastik Hareketlerini (Taklalar, Çember, Kartvil, Elli Aşma, Amud vb.) Artan Bir Doğrulukla Sergiler

A.1.1.2. Paralel Aleti İle İlgili Temel Artistik Cimnastik Hareketlerini (Salınım, Önden ve Geriden Çıkış, Salınım Kipesi, Yaprak Kipe v.b.) Artan Bir Doğrulukla Sergiler

Kaynak; İ.Topkaya, "Hareket Beden Eğitimi ve Spor Öğretiminde Öğrenme ve Öğretimin Temelleri" Nobel Yayınları 2.baskı 2007, 3.baskı 2011, Ankara.